Zamek w Czorsztynie

Zamek w Czorsztynie wzniesiony w XIV w. w stylu gotyckim do naszych czasów zachował się mocno zniszczony, stanowiąc obecnie malowniczą ruinę i atrakcję turystyczną. Wybudowany na wysokim wzgórzu nad Dunajcem posiadał typowo obronny charakter. W skutek ludzkiej ingerencji obecnie góruje nad sztucznie utworzonym jeziorem Czorsztyńskim, mieszcząc się w granicach Pienińskiego Parku Narodowego. Początków zamku upatruje się w warowni, zwanej Wronin, o której wiadomo, że istniała już w 1320 r., co datacyjnie pokrywa się z określonym na podstawie badań archeologicznych czasem powstania pierwotnej fortyfikacji. Znaczna rozbudowa zamku nastąpiła za czasów Kazimierza Wielkiego. Wśród kronikarzy istnieje, jednak rozbieżność czy król był fundatorem zamku, czy jedynie polecił jego rozbudowę oraz otoczenie murami. 

Strategiczne położenie budowli sprawiło, że w XIV w. stanowiła jedno z ważniejszych założeń obronnych kraju. Czorsztyński zamek w swych murach miał okazję gościć między innymi Kazimierza Wielkiego, Ludwika Węgierskiego, królową Jadwigę oraz Władysława Warneńczyka. W późniejszym czasie przydzielono mu funkcję komory celnej, a następnie siedziby starostów. W II poł. XV w. dokonano kolejnej rozbudowy zamku, następnie dobudowano w XVI w. zamek dolny, tak zwany Przygródek. W latach 1629 - 1643 zamek znacznie przebudowano wznosząc min. czterokondygnacyjną basztę, zwaną basztą Baranowskiego od nazwiska starosty Jana Baranowskiego herbu Jastrzębiec, za którego „rządów” na zamku miała miejsce wspomniana przebudowa.

W zamku wyróżnia się poszczególne części: zamek dolny, zamek średni i górny zamek. Znajdujący się po stronie wschodniej zamek dolny zachował się do naszych czasów najbardziej naruszony. W południowo – wschodnim boku murów obwodowych mieściła się baszta oraz przypuszczalnie zabudowa mieszkalna dla służby i studnia zamkowa. Droga do zamku średniego wiodła przez wspomnianą już wieżę Baranowskiego. Zamek średni wybudowany na planie czworoboku wyposażono w 4 kondygnacje. Zastępując XVII wieczny budynek bramny, równocześnie dostosowano go do pełnienia funkcji obronnych - w razie zagrożenia służyła artyleria. Nadal widoczne są tu pozostałości po zapadni z XV wieku. Zamek średni pełnił, jednak przede wszystkim funkcje gospodarcze. Mieścił m.in. kuchnię oraz piekarnię, wybudowane na fundamentach dawnej baszty - stołpu, jak mogła przykładowo wyglądać można zobaczyć we wpisie o lubelskim zamku. Obecnie szczątkowo zachowaną możemy dostrzec w niewysokich murach. Wedle ustaleń posiadała średnicę 10 m o grubości murów do 3 m. Aktualnie w dawnej kuchni znajduje się ekspozycja o historii zamku. Do zamku górnego przechodzimy przez barokową klatkę schodową.

Mieszczą się tu dwie sklepione komnaty - tzw. piwnica, w której umieszczono "kamieniarkę" budowlaną z XVII wieku oraz komnata zwana strzelnicą, gdzie mieści się sklepik z pamiątkami i minerałami. Przy dziedzińcu mieści się  6 - metrowy otwór wykuty w skale będący cysterną na wodę deszczową. Dodam, że również tu mieściła się kuchnia. Piętro zamku górnego obecnie służy jako taras widokowy, skąd rozciąga się piękny widok na Dunajec, Niedzicę, Pieniny Spiskie oraz Tatry. Dawniej znajdowała się tu kaplica oraz część mieszkalna. Budynki te zwieńczała renesansowa attyka, od wschodu zaś mur tarczowy w XIV w. wyposażony w ganek strażniczy. Widoczny od strony jeziora łuk jest pozostałością sklepienia wybudowanego dla wzmocnienia zewnętrznego muru w miejscu, gdzie znajdował się ubytek skalny.

W latach 1734 - 1735, gdy w kraju trwała walka o tron między Augustem II Sasem, a Stanisławem Leszczyńskim, zamek w Czorsztynie uległ zdewastowaniu przez wojska kozackie. Następnie w 1790 r. uderzenie pioruna doprowadziło do zapalenia się zamkowych dachów. W 1819 r. zrujnowany zamek wraz z czorsztyńskimi dobrami zakupiła rodzina Drohojowskich, w której posiadaniu pozostawał do końca II wojny światowej. Nowi właściciele starali się prowadzić drobne prace na zamku, jednak za poważne zabezpieczenie ruin zabrało się dopiero w latach 1951 – 1957 Kierownictwo Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu. W 1992 r. zapoczątkowane zostały kompleksowe prace konserwatorskie, a w 1996 r. Zamek udostępniono zwiedzającym. Obecnie czorsztyński zamek znajduje się pod opieką Pienińskiego Parku Narodowego. Po przeciwnej stronie jeziora na przeciw Czorsztyńskiego zamku wznosi się inny zamek w miejscowości Niedzica, zwany Dunajcem, który również warto zobaczyć.

Zwiedzanie zamku odbywa się od 1.10 do 30.04 w godz. 10.00 do 15.00 z wyjątkiem poniedziałków, od 1.05 do 30.09 w godz. 9.00 do 18.00 codziennie. Bilet wstępu wynosi odpowiednio: normalny- 5,00 zł, ulgowy- 2,5 zł.